آزمایش های روماتیسمی

یکی از اولین آزمایش هایی که در بیماری های روماتولوژی درخواست میشود میتوان به آزمایش RF و یا  Latex و یا RF latex و روماتوئید فاکتور Rheumatoid factor اشاره کرد. این آزمایش (RF) در ۷۰ تا ۸۰ % موارد بیماری آرتریت روماتوئید Rheumatoid arthritis یا RA ؛  در ۱۰۰درصد موارد بیماری شوگرن ؛  در ۱۰۰درصد موارد سندروم Fetty  ؛ در ۳۰ درصد اسکلروز پیشرونده سیستمیاتیکsystematic progressive sclerosis  ؛ در ۵۰ درصد اندوکاردیت های عفونی infectious endocarditis؛ در ۵ تا ۱۰ درصد موارد طبیعی؛ در ۶۰ درصد موارد بیماری بافت همبند، در ۱۰ درصد موارد میلوما و کرایوگلوبولینمیا Crayoglobulinemia، در ۴۰ درصد موارد سل و برخی موارد بیماریهای عفونی دیگر مانند: جذام، در هپاتیت مزمن فعال chronic active hepatitis، در مونونوکلئوز عفونی infectious mononucleosis دیده می شود.

آزمایش اتوآنتی‌بادی  autoantibodyمعمولا موقعی که بیمار با علایم مزمن و پیشرونده مثل خستگی، آرتریت، تب، ضعف عضلانی، راش پوستی، غیر قابل توجیه مراجعه می کند، از طرف پزشک درخواست می شود و اولین آزمایش درخواستی توسط پزشک معمولا ANA یا antinuclear antibody است . یک آزمایش اتوآنتی بادی مثبت کاملا تشخیصی  نخواهد بود و تنها به تشخیص پزشک کمک می کند.

آزمایش ANA

آزمایش ANA: این اتوآنتی‌بادی پروتئینی بوده و بر ضد مواد داخل هسته سلول ها سنتز می شود. آزمایش ANA اکثرا در بیماری های خود ایمنی Autoimmune disease  دیده می شود. از خصوصیات آزمایش ANA این است که پیش از بروز علائم بیماری خود ایمن بطور واضحی مثبت می گردد . آزمایش ANA به خوبی در Systemic Lupus Erythematic در ۹۵ تا ۹۹ درصد موارد سیستمیک لوپوس اریتماتوز مثبت می شود. از مواقعی که آزمایش ANA مثبت می شود می توان به آرتریت اشاره نمود. در راش، ترومبوسیتوپنی thrombocytopenia یا کمبود پلاکت خون، در لوپوس دارویی Drug induced lupus که آنتی بادی بر ضد پروتئین هیستون histon ایجاد شود مثبت خواهد شد. نکته قابل توجه اینکه: در در این مورد آزمایش Anti histon هم  مثبت خواهد شد. از نکات قابل تامل در آزمایش ANA می توان به آزمایش ANA منفی بیماری لوپوس سیستمیکSLE  را غیر محتمل نخواهد ساخت و این حالت به خاطر طبیعت نوسانی در بیماریهای خود ایمن می باشد. در اینچنین مواردی که شک به این بیماریها قوی می باشد احتمالا لازم است آزمایش   ANAدر روزهای آتی دوباره کنترل شود.

آزمایش ANA در بیماریهای نام برده شده زیر مثبت می شود:

۱-      SLE  فعال در ۹۹ درصد موارد

۲-      SLE  غیر فعال در ۹۵ درصد موارد

۳-      Drug induced SLE در ۹۹ درصد موارد

۴-      بیماری Mixed connective tissue در ۹۹ درصد موارد

۵-      Scleroderma در ۹۵ درصد موارد

۶-       سندروم شوگرن در ۷۵ رصد موارد

۷-       آرتریت روماتوئید Rheumatoid Arthritis در ۵۰ درصد موارد

۸-      هپاتیت مزمن اتوایمیون Autoimmune chronic hepatitis در ۴۰ درصد موارد

۹-      زنان سالم ۴  تا ۵ درصد موارد

۱۰-   در بیماری ری نود  Raynaud”s disease

تقریبا در ۵ درصد افراد طبیعی آزمایش ANA مثبت می شود که این درصد با افزایش سن نیز افزایش خواهد یافت به طوری که در سن ۷۰ سالگی به ۲۰ درصد می رسد. در بیماری های Systemic connective tissue تیتر آزمایش ANA بیش از ۱۶۰/۱ است. ولی در هر صورت ارتباطی به فعالیت بیماری و نیز به پیش آگهی آن ندارد.

حدودا ۵ درصد بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئیدRheumatoid arthritis  آزمایش ANA مثبت دارند اما آزمایش RF منفی دارند که در این موارد آزمایش Anti CCP توصیه می گردد که دارای حساسیت بیشتری نسبت به آزمایش RF خواهد داشت.   آزمایش Anti CCP در ۵۰  تا ۶۰ درصد در شروع بیماری آرتریت روماتوئیدRheumatoid arthritis  مثبت است. آزمایشAnti CCP  مثبت بدون وجود علائم آرتیریت روماتوئید در ۹۵ درصد موارد در آینده علائم بیماری آرتریت روماتوئید را پیدا خواهند کرد.

داروهایی که آزمایش ANA را مثبت می کنند

Chlorpromazine، Lithium carbonate، Practolol، Sulfonamides، Griseofulvin، Captopril، Propilthiouracil

داروهایی که علایم شبیه لوپوس ایجاد می کند:

Procacainamide، Hydralazine، Penicillamine، Isoniazoide، Sulffasalazine، Quinidine، Phenytoin

آزمایش Anti DNA

اختصاصی لوپوس نبوده و در ۳۰ درصد موارد در سایر بیماری ها نیز دیده می شود

آزمایش Anti ds-DNA

آنتی بادی علیه DNA  دو رشته ای اندازه گیری می شود در ۴۰ تا ۸۰ درصد موارد لوپوس مثبت خواهد شد ولی در سایر بیماری ها نیز به ندرت دیده می شود. آزمایش anti ds DNA مثبت در بیماریهای روماتولوژیک دیگر، مونونوکلئوز عفونی، هپاتیت مزمن، سیروز صفراوی دیده می شود. اکثریت مواردی که مثبت می شود در گلومرونفریت لوپوسی می باشد.

آزمایش  APA (Anti Phospholipid Antibody)

آزمایش APA در مواردی که همراه با مشکلاتی در سیستم venous  و arterials   باشد مثبت می گردد. در عارضه ترومبوز thrombosis ، سقط در سه ماهه اول بارداری، کلاژنوزیس collagenosis و SLE مثبت می شود. در مورد آخری که با توانایی مهار فعالیت انعقادی وابسته به پلاکت مشخص میگردد بعنوان لوپوس آنتی کوآگولانت LupusAnti Coagulant شناخته خواهد شد  و یا بعنوان آنتی کاردیولیپین آنتی بادی anti cardiolipin antibody  که در invivo  به کاردیولیپین متصل می گردد شناخته میشود. آزمایش APA در SLE و بیماریهای بافت همبند نیز مثبت می شود .

آزمایش ASMA یا Anti Smooth Muscles Antibody

این آنتی بادی بر علیه سلول های عضلانی صاف تولید می شود و آزمایش در موارد زیر مثبت می شود:

در ۴۰  تا ۹۰ درصد موارد هپاتیت مزمن فعال Active Chronic Hepatitis،  ۳۰  تا ۷۰ درصد سیروز صفراوی Billary cirrhosis،  ۲۵ تا ۳۰ درصد موارد سیروز ایدیوپاتیک idiopathic cirrhosis، ۸۰ موارد هپاتیت ویروسی viral hepatitis

آزمایش Gastric Parietal Cell Antibody

این آنتی بادی که بر ضد سلول های دیواره معده تولید می شود و در ۹۰ تا ۱۰۰ درصد در آنمی pernicious دیده می شود. همچنین این آنتی بادی در گاستریک آتروفیک در زنان در ۶۰ درصد موارد و در مردان در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد مثبت می شود در ۳۳ درصد تیروئیدیت اتوایمیون Auto immune thyroiditis و در ۲تا ۱۶% موارد بدون هیچ بیماری مثبت است.

آزمایش Anti Mitochondrial Antibody) AMA)

در موارد زیر مثبت است

در ۶۰ تا ۹۴ % سیروز صفراوی اولیه primary billary cirrhosis، ۲۵ تا ۶۰ % هپاتیت فعال مزمن chronic active hepatitis، در ۲۵ تا ۳۰ % موارد سیروز ایدیوپاتیک idiopathic cirrhosis،  در ۸/۰ % موارد طبیعی بدون بیماری خاصی.

آزمایش Antibody to Reticulin

آنتی بادی Antibody to Reticulin در موارد زیر مثبت است:

در ۳۷ درصد موارد بیماری سلیاک celiac، ۲۴ درصد بیماری کرون، ۱۷ تا ۲۲ % موارد درماتیت هرپتی فورم

و تا ۵ درصد موارد نرمال

آزمایش ANCA

ANCA در ۹۵ درصد موارد Wegener”s granulomatosis دیده میشود .این آنتی بادی دو تیپ دارد که شامل eANCA  که علیه الاستاز I است و pANCA که بر علیه میلوپراکسیداز تولید شده است. آزمایش اولی در موارد بیماریnon-granulomatous small vessel vasculitis  مثبت می گردد.

آزمایش Anti SS-A & Anti SS-B

این آزمایش ها در بیماری شوگرن و SLE  مثبت می شوند.

آزمایش Anti Sm  یا Anti Smith antibody

آزمایش Anti Sm در ۳۰ درصد موارد لوپوس که با همراهی نفریت ممبرانو باشد مثبت می شود و درواقع یک آزمایش اختصاصی برای این بیماری به شمار می رود .

آزمایش RNP

آزمایش RNP در بیماری های MIXED CONNECTIVE TISSUE و نیز در raynauds  و میوزیت استفاده می شود.

آمایش SCL (PM)

آمایش SCL در تشخیص هم پوشانی اسکلرودرما و میوزیت کاربرد داشته و مثبت می شود

آزمایش Anti Centromere Ab

این آزمایش در موارد بیماری CREST استفاده و مثبت می شود .

آزمایش Anti-GBM ، AGBM

این آنتی بادی Anti-GBM بر علیه غشای پایه گلمرولی سنتز شده Anti glomerular basement membrane و در بیماریGoodpasture”s syndrome  دیده می شود. این بیماری یک بیماری خود ایمنی بوده که در آن آنتی بادی در گردش بر علیه بوجود غشای پایه گلمرولی در کلیه ها تولید می شود.